Şili Vergi Sistemi 2025

Şili Vergi Yapısı ve Ana Hatları

Şili vergi sistemi, hem bireylerden hem de şirketlerden alınan doğrudan ve dolaylı vergilerle şekillenen, karma bir yapıya sahiptir. Ülkenin ekonomik ve sosyal politikaları doğrultusunda yapılandırılmış bu sistem, hem iç piyasayı hem de uluslararası yatırım ortamını etkileyecek düzenlemeler içerir. Şili’de uygulanan vergi sistemi, OECD ülkeleriyle paralel bir anlayışa sahiptir ancak yerel dinamiklerle şekillenmiştir. Temel yapı, gelir vergisi, katma değer vergisi (KDV), şirket vergileri, ithalat vergileri ve özel tüketim vergileri gibi farklı vergi kalemlerinden oluşur.

Vergi Otoritesi ve Uygulama

Şili’de vergi otoritesi, Servicio de Impuestos Internos (SII) tarafından temsil edilir. SII, vergi toplama, beyan kontrolü, vergi incelemeleri ve ceza uygulamaları gibi geniş bir yetki alanına sahiptir. Vergi idaresi dijitalleşmiş sistemlerle desteklenmiş olup, mükelleflerin online beyanname vermesine olanak tanıyan platformlar yaygın olarak kullanılmaktadır. SII’nin dijital altyapısı, Latin Amerika bölgesinde en gelişmiş vergi sistemlerinden biri olarak kabul edilmektedir.

Doğrudan ve Dolaylı Vergiler

Şili’de uygulanan vergiler doğrudan ve dolaylı olmak üzere iki ana kategoriye ayrılır. Doğrudan vergiler arasında gelir vergileri ve mülkiyet üzerinden alınan vergiler yer alırken, dolaylı vergiler arasında en yaygını katma değer vergisi (KDV) olarak öne çıkar. Ayrıca, ithalat sırasında uygulanan gümrük vergileri ve çevreye zarar veren ürünlere yönelik özel tüketim vergileri gibi unsurlar da dolaylı vergi kalemleri arasında yer alır.

Vergi Sistemi ve Ekonomik Politikalar

Vergi sistemi, Şili’nin kalkınma hedeflerine uygun olarak şekillendirilmiştir. Eğitim, sağlık, altyapı ve sosyal güvenlik gibi temel alanlara kaynak sağlamak amacıyla vergi gelirleri etkin bir şekilde kullanılmaktadır. Son yıllarda sosyal eşitsizliklerin azaltılması amacıyla yüksek gelir gruplarından daha yüksek oranlarda vergi alınması yönünde adımlar atılmıştır. Bu kapsamda, vergi sisteminde yapılan reformlar daha adil ve sürdürülebilir bir ekonomik yapı oluşturmayı hedeflemiştir.

Dijitalleşme ve Otomatik Beyan Sistemleri

Şili, vergi beyanı ve takibi konusunda dijitalleşme sürecini başarıyla uygulayan ülkelerden biridir. Özellikle küçük işletmeler ve serbest çalışanlar için otomatik beyan sistemleri geliştirilmiştir. Bu sistemler, bankalardan ve diğer finansal kurumlardan alınan verilerle gelir ve harcama takibini kolaylaştırmakta, vergi kaçağını minimize etmektedir. Vergi mükellefleri, yıllık gelir tablolarını çevrimiçi sistemler üzerinden görüntüleyip, düzeltme taleplerini de yine sistem üzerinden gerçekleştirebilmektedir.

Şeffaflık ve Uluslararası Standartlar

Şili, uluslararası vergi şeffaflığı standartlarına büyük ölçüde uyum sağlamıştır. OECD ile yapılan bilgi paylaşımı anlaşmaları kapsamında, vergi kaçırma girişimlerinin önüne geçilmesi hedeflenmektedir. Finansal hesapların otomatik bilgi değişimi (CRS) ve transfer fiyatlandırması kuralları gibi uluslararası uygulamalar, Şili vergi sisteminin ayrılmaz parçaları haline gelmiştir. Bu uygulamalar, özellikle çok uluslu şirketlerin vergi sorumluluklarını daha doğru şekilde yerine getirmesini sağlamaktadır.

Yerel ve Yabancı Yatırımcılara Etkileri

Şili’nin vergi yapısı, doğrudan yabancı yatırımlar açısından belirleyici bir faktördür. Vergi teşvikleri, yatırımcı dostu düzenlemeler ve ikili vergi anlaşmaları, ülkeye gelen yabancı sermayeyi artırmaktadır. Aynı zamanda yerel girişimcilerin büyümesini desteklemek için KOBİ’lere özel vergi muafiyetleri ve düşük oranlı vergi modelleri de sistem içinde yer almaktadır. Bu yapı, hem rekabet gücünü artırmakta hem de ekonomik dinamizmi teşvik etmektedir. ​​

Gelir Vergisi

Gelir Vergisi Nedir?

Gelir vergisi, bireylerin ve kurumların yıl boyunca elde ettikleri kazançlar üzerinden devlete ödedikleri bir doğrudan vergi türüdür. Şili’de gelir vergisi sistemi, bireylerin ve şirketlerin mali gücüne göre vergilendirilmesini esas alır. Gelirin türü, kaynağı ve miktarı gibi değişkenler dikkate alınarak farklı oranlar uygulanır. Bu vergi, kamu harcamalarını finanse etmek, sosyal hizmetleri sürdürmek ve ülke ekonomisinin genel işleyişine katkı sağlamak amacıyla toplanır.

Şili’de gelir vergisi sistemi, hem kişisel hem de kurumsal gelirleri kapsayan geniş bir yelpazeye sahiptir. Bireyler maaş, serbest meslek kazançları, kira gelirleri, yatırım gelirleri gibi kaynaklardan elde ettikleri kazançlar üzerinden vergi öderken, şirketler ticari faaliyetlerden doğan karları üzerinden gelir vergisine tabi tutulur. Ayrıca, bazı özel durumlar ve muafiyetler de gelir vergisi sisteminde yer almaktadır.

Şili’de Gelir Vergisi Oranları

Şili’de gelir vergisi, artan oranlı ve sabit oranlı yapılarla düzenlenmiştir. Bireyler için uygulanan kişisel gelir vergisi (Impuesto a la Renta de las Personas Naturales), artan oranlı bir yapıya sahiptir. Bu sistem, daha yüksek gelir elde eden bireylerin daha yüksek oranda vergi ödemesini sağlar.

2025 yılı itibarıyla Şili’de bireyler için gelir vergisi oranları aşağıdaki gibidir:

Kurumlar için uygulanan gelir vergisi ise genellikle sabit oranlıdır. Standart kurumlar için geçerli olan vergi oranı %27’dir. Ancak küçük ve orta ölçekli işletmeler (PYME) için bu oran %25 olarak uygulanabilir. Ayrıca, tarım, teknoloji ve ihracat gibi öncelikli sektörlerde faaliyet gösteren firmalar için bazı vergi indirimi ve muafiyetleri de söz konusu olabilmektedir.

Gelir Vergisi Beyanı ve Ödeme Yöntemleri

Şili’de gelir vergisi beyanı, genellikle her yılın nisan ayında gerçekleştirilir. Vergi mükellefleri, SII (Servicio de Impuestos Internos) tarafından sağlanan dijital platform üzerinden beyanname doldurabilir. Bu beyan sürecinde, hem bireysel hem de kurumsal mükelleflerin gelir, gider, kesintiler ve muafiyetlere ilişkin belgeleri sunması gerekmektedir.

Gelir vergisi beyanında dikkat edilmesi gereken temel noktalar şunlardır:

• Mükellefler, yıl içinde elde ettikleri tüm gelir kaynaklarını eksiksiz şekilde beyan etmelidir.
  
• Beyan sırasında, eğitim, sağlık, bağış ve diğer bazı kalemler üzerinden vergi indirimi talep edilebilir.
  
• Serbest meslek sahipleri için harcama belgeleri ve faturalar büyük önem taşır.
  
• İşyeri sahipleri ve girişimciler, muhasebe kayıtlarını beyanla birlikte sunmalıdır.
  

Verginin ödenmesi ise beyanın ardından tahakkuk eden tutara göre gerçekleştirilir. Şili’de ödeme yöntemleri şu şekildedir:

• Online ödeme: SII sistemine entegre edilmiş bankacılık altyapısı üzerinden doğrudan ödeme yapılabilir.
  
• Taksitli ödeme: Büyük meblağlar için belirli koşullarda taksitlendirme imkânı tanınır.
  
• Otomatik kesinti: Bazı maaşlı çalışanlar için işveren aracılığıyla otomatik vergi kesintisi uygulanır.
  

Ayrıca, geç ödeme durumlarında faiz ve ceza uygulamaları devreye girer. Bu nedenle, mükelleflerin gelir vergisi beyan ve ödeme süreçlerini titizlikle takip etmeleri büyük önem taşır. Şili hükümeti, bu süreçlerin dijital ortamda kolaylıkla yürütülmesini sağlamak için sürekli olarak yazılım ve kullanıcı destek sistemlerini geliştirmektedir.

Katma Değer Vergisi (KDV)

KDV Oranı ve Uygulama Alanları

Şili’de Katma Değer Vergisi (KDV), “Impuesto al Valor Agregado (IVA)” olarak adlandırılır ve tüketim üzerinden alınan bir dolaylı vergi türüdür. KDV, mal ve hizmetlerin üretimden nihai tüketime kadar her aşamasında uygulanır, ancak gerçek yük tüketici üzerinde kalır. Bu özelliğiyle KDV, devletin en önemli gelir kaynaklarından biridir ve vergi tahsilat sisteminin bel kemiğini oluşturur.

2025 yılı itibarıyla Şili’de standart KDV oranı %19’dur. Bu oran, çoğu mal ve hizmet için geçerlidir ve uluslararası standartlara uygun bir seviyede seyretmektedir. KDV, işletmelerin gerçekleştirdiği satış işlemleri üzerinden hesaplanır ve tahsil edilen KDV, beyan dönemlerinde vergi otoritesine (SII) ödenir.

KDV uygulaması aşağıdaki başlıca alanları kapsar:

• Tüketim malları ve ticari ürünler
  
• Profesyonel hizmetler (istisnalar hariç)
  
• Dijital hizmetler (özellikle yurtdışı kaynaklı platformlardan alınan hizmetler)
  
• İthalat işlemleri
  
• İnşaat, taşımacılık ve konaklama hizmetleri
  

KDV dışında tutulan bazı özel alanlar da bulunmaktadır. Bunlar arasında temel gıda ürünleri, bazı eğitim ve sağlık hizmetleri gibi sosyal öncelikli sektörler yer almaktadır. Ayrıca, belirli kırsal bölgelerdeki tarımsal üretim faaliyetleri için geçici KDV muafiyetleri uygulanabilir.

KDV İade Prosedürleri

Şili vergi sistemi, belirli durumlarda KDV’nin mükelleflere iadesine olanak tanır. Bu iade, özellikle ihracat yapan firmalar, yatırımcılar ve belirli teşvik programlarından yararlanan şirketler için geçerlidir. KDV iade süreci dijital ortamda yürütülmekte olup, SII tarafından oluşturulan çevrimiçi sistemler üzerinden başvuru yapılmaktadır.

KDV iade süreçleri genel olarak şu adımlardan oluşur:

1. Başvuru Hazırlığı: Mükellef, KDV iadesi talep edeceği döneme ilişkin tüm satış ve alış belgelerini hazırlar. Bu belgeler arasında fatura kopyaları, gümrük belgeleri (ihracat için) ve banka hareketleri yer alabilir.
   
2. Dijital Başvuru: SII sistemine giriş yapılarak iade talebi elektronik ortamda sunulur. Sistem, otomatik olarak belgelerin doğruluğunu kontrol eder.
   
3. İnceleme Süreci: Vergi otoritesi, başvuruyu denetler. Eğer iade edilecek miktar yüksekse, yerinde denetim veya ek belge talebi yapılabilir.
   
4. İadenin Gerçekleşmesi: İnceleme sürecinin olumlu tamamlanması halinde, iade tutarı doğrudan mükellefin banka hesabına aktarılır.
   

İade süreci genellikle birkaç hafta sürmekle birlikte, sistemdeki yoğunluk veya belgelerdeki eksiklik nedeniyle bu süre uzayabilir. Şeffaf ve düzenli muhasebe kayıtları, bu sürecin hızlı ve sorunsuz geçmesini sağlar.

Şili’de KDV ile İlgili Özel Durumlar

Şili KDV sistemi, bazı özel durumlara göre farklı uygulamalara sahiptir. Bu durumlar hem vergi politikalarının esnekliğini hem de sosyal adalet anlayışını yansıtır. Aşağıda, KDV ile ilgili başlıca özel durumlar sıralanmıştır:

• İhracat Muafiyeti: Şili’den yurtdışına yapılan mal ve hizmet satışlarında KDV alınmaz. Ancak, ihracatçılar girdilerde ödedikleri KDV’yi iade olarak talep edebilir.
  
• Yabancı Dijital Hizmet Sağlayıcıları: Netflix, Amazon, Spotify gibi yabancı kaynaklı dijital hizmet sağlayıcıları da KDV mükellefi sayılır. Bu firmalardan alınan hizmetler için alıcılar genellikle “tersine vergi” (reverse charge) mekanizması kapsamında sorumluluk üstlenir.
  
• Tarımsal Üretim ve Kırsal Bölgeler: Kırsal bölgelerdeki küçük ölçekli tarımsal üreticiler için basitleştirilmiş KDV beyan yöntemleri uygulanabilir. Bu sayede tarım ekonomisinin teşvik edilmesi hedeflenir.
  
• Eğitim ve Sağlık: Şili’de kamu yararı taşıyan bazı eğitim ve sağlık hizmetleri KDV dışındadır. Ancak özel hizmet sağlayıcıların ticari nitelikli işlemleri KDV kapsamına girer.
  
• Mimarlık, Mühendislik ve İnşaat Hizmetleri: Belirli büyüklüğün üzerindeki projelerde, inşaat şirketleri için özel KDV rejimleri geçerlidir. Bu kapsamda, inşaat süreci boyunca kademeli KDV tahakkuku yapılabilir.
  
• KDV Beyan Süresi: KDV beyannameleri genellikle aylık olarak verilir, ancak belirli durumlarda üç aylık dönemler de tercih edilebilir. Bu esneklik, işletmenin büyüklüğüne ve faaliyet hacmine göre belirlenir.
  

Şili’deki bu özel düzenlemeler, vergi sisteminin hem daha adil hem de daha etkin işlemesini sağlar. Özellikle küçük işletmeler ve ihracatçılar için sağlanan KDV avantajları, ekonominin dışa açılmasını desteklemektedir. Aynı zamanda, dijitalleşen sistemler sayesinde KDV süreçlerinin hem şeffaf hem de kolay izlenebilir olması sağlanmıştır.

Şirket Vergileri

Şirketler İçin Vergi Oranları

Şili’de şirketlerin ödediği başlıca vergi türü, kurumlar vergisidir ve bu vergi “Impuesto de Primera Categoría” olarak bilinir. Şirketler, elde ettikleri net karlar üzerinden bu vergiyi ödemekle yükümlüdür. 2025 itibarıyla Şili’de kurumlar vergisi için iki farklı oran uygulanmaktadır:

• Standart oran: %27
  
• Küçük ve orta ölçekli işletmeler (PYME) için indirimli oran: %25
  

Bu oranlar, OECD ortalamasına yakın seyretmekte ve Şili’nin yatırım dostu yaklaşımını desteklemektedir. Şirketlerin karına uygulanan bu vergi, sadece iç piyasadaki faaliyetleri değil, aynı zamanda ihracat ve yurtdışı gelirleri de kapsayabilir. Ancak çifte vergilendirme anlaşmaları sayesinde aynı gelir üzerinden iki kez vergi alınması engellenir.

Yabancı yatırımcılar için kurulan şubeler veya iştirakler de aynı oranlarda kurumlar vergisine tabidir. Ancak bu tür yapılar için ek olarak kar dağıtım vergisi (withholding tax) gibi ilave yükümlülükler söz konusu olabilir.

Kurumlar Vergisi ve Beyan Süreci

Şirketler, her mali yılın sonunda net gelirlerini hesaplayarak bu gelir üzerinden kurumlar vergisini beyan etmekle yükümlüdür. Şili’de mali yıl genellikle takvim yılıyla aynıdır ve beyan süreci aşağıdaki aşamalardan oluşur:

1. Gelirin Hesaplanması: Şirketler, satış gelirlerinden faaliyet giderlerini ve kabul edilen vergi indirimlerini düşerek vergiye tabi net karlarını hesaplar.
   
2. Defter Tutma ve Belgeler: Vergi mükellefi olan şirketler, tüm mali işlemlerini muhasebe standartlarına uygun şekilde kayıt altına almalıdır. Elektronik fatura sistemi zorunludur.
   
3. Beyanname Verme: Kurumlar vergisi beyannamesi, her yıl nisan ayında SII’nin (Servicio de Impuestos Internos) çevrimiçi platformu üzerinden sunulur.
   
4. Verginin Ödenmesi: Beyan edilen tutar üzerinden hesaplanan kurumlar vergisi, peşin veya taksitli olarak ödenebilir. Şirketler ayrıca yıl içinde geçici ödemeler (pagos provisionales mensuales – PPM) yapar ve yıl sonunda nihai hesaplaşma yapılır.
   

Beyan sürecinde SII, şirketlerin vergi uyumunu denetler. Otomatik sistemler ve veri karşılaştırmaları ile usulsüzlükler tespit edilebilir. Şirketlerin beyan süreçlerini doğru ve eksiksiz yönetmesi, olası vergi cezalarının ve denetimlerin önüne geçmek açısından büyük önem taşır.

Küçük İşletmeler İçin Vergi Teşvikleri

Şili vergi sistemi, küçük ve orta ölçekli işletmelere (PYME – Pequeñas y Medianas Empresas) çeşitli avantajlar sunar. Bu teşvikler, yeni girişimlerin kurulmasını desteklemek ve istihdamı artırmak amacıyla düzenlenmiştir.

PYME’ler için uygulanan başlıca teşvikler şunlardır:

• İndirimli Vergi Oranı: Küçük işletmeler için kurumlar vergisi oranı %25 olarak belirlenmiştir. Bu oran, standart oran olan %27’den düşüktür.
  
• Beyanda Basitleştirme: PYME’ler için sadeleştirilmiş muhasebe sistemi uygulanabilir. Gelir ve gider esasına dayalı kayıt tutulması mümkündür.
  
• Vergi Erteleme: Yeni kurulan işletmelere ilk yıllarda vergi erteleme veya geçici muafiyet sağlanabilir.
  
• Yatırım Teşvikleri: Teknoloji yatırımı, AR-GE harcamaları ve yeşil enerji projeleri yapan küçük işletmeler için ek vergi indirimleri uygulanır.
  
• Eğitim ve İstihdam Teşvikleri: Genç işçi çalıştıran, mesleki eğitim programlarına dahil olan ya da engelli bireyleri istihdam eden işletmeler için sosyal güvenlik katkı paylarında ve vergilerde indirim yapılır.
  
• Geriye Dönük Vergi İadesi: Fazla ödenen geçici vergiler için iade hakkı bulunur.
  

Ayrıca, Şili hükümeti zaman zaman bölgesel kalkınmayı desteklemek amacıyla belirli bölgelerde faaliyet gösteren işletmelere özel vergi teşvikleri sunmaktadır. Bu bağlamda, özellikle kırsal alanlarda veya ekonomik olarak geri kalmış bölgelerde kurulan işletmelere kurumlar vergisi açısından ilave kolaylıklar tanınmaktadır.

Sonuç olarak, Şili’deki şirket vergilendirme sistemi hem büyük ölçekli firmalar hem de küçük işletmeler için düzenli ve öngörülebilir bir yapı sunmakta; yatırımcılar için cazip bir ortam oluşturmaktadır. Sistemin dijitalleşmiş olması ise beyandan ödemeye kadar her aşamada kolaylık sağlamaktadır.

Şili’de Vergi İndirimleri ve Teşvikler

Vergi İndirimleri Hangi Durumlarda Uygulanır?

Şili vergi sistemi, sosyal adalet ve ekonomik kalkınmayı desteklemek amacıyla çeşitli durumlarda vergi indirimi ve muafiyetler sunmaktadır. Bu indirimler, hem bireysel hem kurumsal mükellefler için geçerlidir ve çoğunlukla belirli bir davranışı veya yatırımı teşvik etmeye yöneliktir.

Vergi indirimlerinin uygulanabildiği başlıca durumlar şunlardır:

• Aile ve bireysel durumlar: Bireylerin medeni hali, bakmakla yükümlü oldukları çocuk sayısı veya engelli bireylerin bakımını üstlenmeleri gibi sosyal sorumlulukları, gelir vergisinde indirim nedeni olabilir.
  
• Eğitim ve sağlık harcamaları: Devletin tanıdığı sınırlar çerçevesinde yapılan özel okul ücretleri, üniversite masrafları, tıbbi hizmet ödemeleri gibi harcamalar gelir vergisinden düşülebilir.
  
• Bağışlar: Resmî olarak tanınan sosyal yardım kuruluşlarına yapılan bağışlar belirli oranda vergi indirimine tabidir.
  
• Enerji verimliliği yatırımları: Yenilenebilir enerji kullanan sistemler veya enerji tasarrufu sağlayan teknolojilere yapılan yatırımlar vergi indirimi kapsamında değerlendirilebilir.
  
• KOBİ harcamaları: Küçük işletmelerin iş geliştirme, yazılım, dijital dönüşüm ve danışmanlık harcamaları gibi giderleri, gelirlerinden düşülerek vergisel yük hafifletilebilir.
  

Bu indirimler, her yıl Şili vergi otoritesi SII tarafından güncellenen mevzuat çerçevesinde belirlenir. İndirimlerden yararlanabilmek için harcamaların belgelendirilmesi ve beyanname sürecinde doğru şekilde sunulması gerekir.

Yatırımcılar İçin Vergi Teşvikleri

Şili, yerli ve yabancı yatırımcıları çekmek amacıyla kapsamlı vergi teşvikleri sunmaktadır. Bu teşvikler, özellikle sanayi, ihracat, teknoloji, madencilik ve altyapı gibi stratejik sektörleri desteklemeyi hedefler. Yatırım teşvikleri genellikle orta ve uzun vadeli vergi avantajları içerir.

Yatırımcılar için uygulanan başlıca vergi teşvikleri şunlardır:

• Vergi muafiyeti: Yeni yatırımlar için belirli bir dönem boyunca gelir vergisi muafiyeti tanınabilir. Bu özellikle ekonomik kalkınma bölgelerinde yapılan yatırımlar için geçerlidir.
  
• KDV istisnası: Üretim makineleri, tesis donanımı ve teknolojik ekipmanlar için ödenen KDV, yatırım döneminde alınmaz ya da daha sonra iade edilir.
  
• İthalat vergisi indirimi: Üretime yönelik hammadde veya yüksek teknoloji ürünlerinin ithalatında gümrük vergisi indirimi uygulanabilir.
  
• Vergi kredileri: Belirli yatırımlar için ödenmiş vergi tutarları, sonraki dönemlerde vergiden düşülebilir veya gelecekteki vergi yükümlülüklerinden mahsup edilebilir.
  
• Bölgesel teşvikler: Ülkenin kuzey ve güney bölgeleri gibi ekonomik olarak gelişmemiş alanlarına yapılan yatırımlar, ek vergi avantajlarına sahiptir.
  

Şili ayrıca, yabancı yatırımcılara yatırım anlaşmaları kapsamında vergi oranı sabitleme garantisi sunabilmektedir. Bu uygulama, yatırımcının önceden belirlenen süre boyunca vergi oranlarında değişiklikten etkilenmemesini sağlar.

Şili’de Eğitim ve Araştırma Yatırımları için Vergi Avantajları

Şili, bilgi ekonomisini desteklemek amacıyla eğitim ve araştırma faaliyetlerine yönelik özel vergi avantajları sunmaktadır. Bu avantajlar, hem özel sektörün eğitim kurumlarıyla iş birliğini teşvik etmekte hem de üniversitelerle yürütülen Ar-Ge projelerine yatırımı özendirmektedir.

Bu kapsamda sunulan başlıca teşvikler şunlardır:

• Ar-Ge Harcamaları İçin Vergi Kredisi: Şirketlerin resmi olarak onaylanmış Ar-Ge projelerine ayırdıkları bütçelerin %35’ine kadar olan kısmı doğrudan kurumlar vergisinden düşülebilir. Bu oran, Şili’deki en cömert Ar-Ge teşviklerinden biridir.
  
• Eğitim Programlarına Katılım Teşviki: İş gücünü eğitmeye yönelik mesleki eğitim ve sertifikalı programlara katılım sağlayan şirketler, bu giderleri vergiden düşebilir.
  
• Üniversite ile İş Birliği Teşviki: Şirketlerin üniversitelerle ortak yürüttüğü projelerde, araştırmacı maaşları ve laboratuvar giderleri gibi kalemler için vergi avantajı sağlanmaktadır.
  
• Start-up ve Teknoloji Girişimlerine Destek: Teknoloji odaklı girişimlere yapılan sermaye yatırımları için özel vergi muafiyetleri ve KDV avantajları tanınmaktadır.
  
• Yenilikçi Ürün Geliştirme Teşvikleri: Patent başvurusu, prototip üretimi ve test süreçleri gibi inovatif faaliyetlere yapılan harcamalar için ek vergi indirimi uygulanabilir.
  

Şili hükümeti, bu teşviklerle birlikte yerli inovasyon ekosistemini güçlendirmeyi, üniversite-sanayi iş birliğini artırmayı ve global teknoloji yatırımlarını ülkeye çekmeyi hedeflemektedir. Eğitim ve araştırma alanında vergi avantajlarından yararlanmak isteyen mükelleflerin, projelerini SII’ye kayıt ettirmesi ve teknik belgeleri eksiksiz sunması gerekmektedir.

Sosyal Güvenlik ve Vergiler

Sosyal Güvenlik Vergileri ve Uygulama Alanları

Şili’de sosyal güvenlik sistemi, zorunlu katkı esasına dayalıdır ve hem çalışan hem de işveren tarafından ödenen çeşitli sosyal güvenlik vergilerini kapsar. Bu vergiler, çalışanların sağlık hizmetlerine erişimi, emeklilik birikimi, işsizlik sigortası ve iş kazası durumlarında koruma sağlamak amacıyla toplanır. Uygulama alanı oldukça geniştir ve kayıtlı iş gücünün tamamını kapsar.

2025 yılı itibarıyla Şili’de sosyal güvenlik vergilerinin temel uygulamaları şunlardır:

• Emeklilik katkı payı (AFP): Çalışanın brüt maaşının yaklaşık %10’u doğrudan emeklilik fonuna aktarılır. Bu katkı, bireysel emeklilik hesaplarında birikir.
  
• İşveren katkısı: İşverenler, işçilerin iş kazası ve meslek hastalıklarına karşı sigortalanması için %0,95 ila %2,4 arasında değişen oranlarda katkı sağlar. Ayrıca bazı durumlarda işveren tarafından zorunlu ek sosyal fon katkıları yapılır.
  
• İşsizlik sigortası: Çalışan ve işveren arasında bölüşülen bu prim, işten çıkarılma durumunda gelir kaybını telafi etmek amacıyla oluşturulan “Fondo de Cesantía” fonuna aktarılır.
  
• Sağlık sigortası katkısı (FONASA/ISAPRE): Çalışanlar, sağlık hizmetlerinden faydalanabilmek için brüt maaşlarının %7’sini zorunlu sağlık sigortası fonuna yatırırlar. Bu katkı, kamu sistemi olan FONASA’ya ya da özel sigorta kurumlarına (ISAPRE) yönlendirilebilir.
  

Sosyal güvenlik vergileri genellikle işveren tarafından her ay ödenir ve SII sistemine düzenli olarak raporlanır. Kayıt dışı istihdamın azaltılması ve sosyal güvenlik kapsamının genişletilmesi için dijital denetim sistemleri ve otomatik bordro kontrolü uygulamaları da yaygınlaştırılmıştır.

Emeklilik Sistemi ve Vergiler

Şili’nin emeklilik sistemi, özelleştirilmiş ve bireysel hesaplara dayalı bir modelle yürütülmektedir. Bu sistem, Latin Amerika’daki en neoliberal emeklilik modellerinden biridir ve 1980’lerde uygulanmaya başlamıştır. “AFP” (Administradoras de Fondos de Pensiones) adı verilen özel emeklilik fon yöneticileri tarafından yönetilir.

Çalışanların her ay maaşlarının %10’u bu bireysel fonlara aktarılır. Emeklilik yaşına gelindiğinde, bu birikim doğrultusunda maaş bağlanır. Devlet, yalnızca düşük gelirli veya katkı süresi yetersiz olan bireyler için “baz emeklilik geliri” (Pensión Básica Solidaria) gibi destekleyici sosyal yardımlar sunar.

Emeklilik sisteminin vergilendirme boyutu ise şu şekildedir:

• Katkılar vergiden muaftır: Çalışanların maaşlarından kesilen emeklilik katkı payları, gelir vergisine tabi değildir. Bu durum, çalışanlar için vergi avantajı sağlar.
  
• Emekli maaşı vergilendirilir: Emekli olduktan sonra alınan aylık gelir, belirli bir eşiğin üzerinde olması durumunda gelir vergisine tabi tutulur.
  
• Devlet destekleri: Emekli maaşı düşük kalan bireyler için sosyal yardımlar, vergiden muaf olarak ödenir.
  

Son yıllarda emeklilik sistemine yönelik toplumsal eleştiriler artmış, sistemin daha adil ve kamu destekli hale getirilmesi talepleri güçlenmiştir. Bu nedenle 2025 yılı itibarıyla devlet katkısının artırılması ve bazı sosyal yardımların genişletilmesi yönünde reformlar gündemdedir.

Sağlık Sigortası ve Sosyal Güvenlik

Şili sağlık sistemi, zorunlu sigorta katkılarıyla finanse edilen karma bir yapıya sahiptir. Bireyler, kamu sistemine (FONASA) veya özel sistemlere (ISAPRE) yönlendirilerek sağlık hizmetlerinden faydalanabilir. Sağlık sigortası primleri, sosyal güvenlik vergilerinin önemli bir parçasıdır ve çalışanın brüt gelirinin %7’si oranındadır.

FONASA (Fondo Nacional de Salud):

• Devlet tarafından yönetilir.
  
• Alt gelir grupları için daha avantajlıdır.
  
• Katkı oranı sabit %7’dir.
  
• Devlet hastaneleri ve kamu sağlık merkezlerinde hizmet alınır.
  
• Bekleme süreleri uzun olabilir, ancak ücretsiz veya düşük maliyetlidir.
  

ISAPRE (Instituciones de Salud Previsional):

• Özel sağlık sigortası sistemidir.
  
• Katkı oranı %7 temel primdir ancak ek hizmetler için daha fazla ödeme yapılır.
  
• Özel hastanelerde daha hızlı ve geniş kapsamlı hizmetler sunulur.
  
• Gelire göre katkı ve hizmet kapsamı değişebilir.
  

Şili’de çalışanlar, FONASA ve ISAPRE arasında seçim yapma hakkına sahiptir. Ancak ISAPRE sisteminin yüksek gelir grupları için daha erişilebilir olması, sistemin adaleti konusunda eleştiriler doğurmaktadır.

Sağlık sigortasının sosyal güvenlik sistemindeki yeri oldukça önemlidir çünkü:

• Çalışan ve ailesine temel sağlık güvencesi sağlar.
  
• İş kazaları ve meslek hastalıklarına karşı koruma sunar.
  
• Doğum, kronik hastalık, ameliyat gibi yüksek maliyetli durumlarda devlet desteği sağlar.
  
• Geriye dönük sigorta borcu olanlar için yapılandırma imkanları bulunmaktadır.
  

Sonuç olarak, Şili’de sosyal güvenlik sistemi, zorunlu ve bireysel katkıya dayalı yapısıyla iş gücünün refahını desteklemektedir. Ancak sistemin daha adil, kapsayıcı ve sürdürülebilir hale getirilmesi yönünde reform talepleri de güncelliğini korumaktadır.

Vergi Beyanı ve Denetim

Vergi Beyanı Yapma Süreci

Şili’de vergi beyanı süreci, dijitalleşmiş ve otomatikleşmiş yapısıyla hem bireyler hem de kurumlar için kolaylaştırılmış bir çerçevede yürütülmektedir. Beyan süreci, mükelleflerin yıllık gelir, gider, vergiye tabi işlemler ve istisnalara ilişkin bilgilerini Şili Vergi İdaresi’ne (Servicio de Impuestos Internos – SII) sunmasıyla gerçekleşir. Sürecin temel amacı, doğru vergi tahsilatının sağlanması ve kayıt dışılığın önlenmesidir.

Vergi beyanı süreci şu aşamalardan oluşur:

1. Hazırlık Dönemi (Mart): SII, mükelleflerin finansal hareketlerine dair verileri toplar ve önceden doldurulmuş beyanname taslakları hazırlar. Bu taslaklar mükelleflerin bankalar, işverenler, finans kurumları ve hizmet sağlayıcılar tarafından sağlanan bilgilerle oluşturulur.
   
2. Beyanname Onayı (Nisan): Mükellefler SII platformuna giriş yaparak önceden hazırlanmış beyanlarını kontrol eder, gerekli düzeltmeleri yapar ve onaylar. Beyan, dijital imza veya parola ile doğrulanır.
   
3. Ödeme veya İade (Nisan-Mayıs): Beyan sonucunda vergi borcu çıkması durumunda ödeme banka kartı, kredi kartı ya da taksitli seçeneklerle dijital ortamda gerçekleştirilir. Fazla ödeme çıkması durumunda mükellef iade talebinde bulunabilir.
   
4. Arşivleme ve Denetim: Beyan işlemi tamamlandıktan sonra belgeler elektronik ortamda arşivlenir. SII, otomatik sistemlerle bu beyanları kontrol eder ve gerektiğinde denetim başlatabilir.
   

Bu süreçte mükelleflerin temel sorumluluğu, bilgilerin doğruluğundan emin olmak ve gelirlerine dair tüm kaynakları eksiksiz beyan etmektir. Serbest meslek sahipleri, küçük işletmeler ve yabancı gelir elde eden kişiler için özel beyan kuralları da bulunmaktadır.

Şili Vergi Denetimi ve İtiraz Hakları

Şili vergi sistemi, beyan edilen verilerin doğruluğunu denetlemek için gelişmiş bir kontrol mekanizmasına sahiptir. SII, beyanname ve ödemeleri hem otomatik sistemlerle hem de yerinde denetimlerle incelemektedir.

Denetim türleri:

• Otomatik Denetim: Beyan edilen veriler, sistemdeki üçüncü taraf bilgilerle karşılaştırılır. Banka işlemleri, POS cihazları, elektronik faturalar ve e-ticaret verileri incelenir.
  
• Hedefli Denetim: Belirli sektörlerde veya mükellef gruplarında risk analizi sonucunda özel denetimler yapılabilir.
  
• Yerinde Denetim: Şirketlerin iş yerlerinde fiziksel denetim yapılabilir; muhasebe defterleri ve faturalar incelenir.
  
• Karşılaştırmalı Denetim: Beyan edilen gelirler ile yaşam tarzı, banka hareketleri, mülk edinimi gibi göstergeler karşılaştırılır.
  

İtiraz Hakları:

Denetim sonucunda SII tarafından bir ceza ya da ek vergi tahakkuku uygulanması halinde mükelleflerin itiraz hakkı vardır. Bu süreç aşağıdaki yollarla yürütülür:

• İdari İtiraz: SII’ye yazılı başvuru yapılarak hata olduğu iddia edilen işlem hakkında düzeltme talep edilir.
  
• Vergi Mahkemesi Başvurusu: İdari itiraz reddedilirse, vergi mahkemelerine başvuru yapılabilir.
  
• Temyiz Hakkı: Vergi mahkemesinin kararına karşı temyize gidilebilir.
  
• Taksitlendirme ve Uzlaşma: Ceza ve vergiler için ödeme kolaylığı ya da uzlaşma talebinde bulunulabilir.
  

Şili hukuk sistemi, vergi denetimi sürecinde mükellef haklarının korunmasına önem verir. Her mükellef, denetim sürecinde bilgi alma, itiraz etme ve yasal temsilci ile savunma yapma hakkına sahiptir.

Vergi Suçları ve Yaptırımlar

Vergi yasalarına aykırı davranışlar, Şili’de hem idari hem de cezai yaptırımlarla karşılık bulur. Vergi suçları, kasıtlı olarak vergi kaçırma, belge sahteciliği, beyan dışı gelir elde etme gibi eylemleri kapsar.

Başlıca vergi suçları:

• Beyan Dışı Gelir: Gelirin bir kısmını veya tamamını beyan etmeme.
  
• Sahte Belge Düzenleme: Gerçek olmayan fatura, fiş veya belge oluşturma.
  
• Kayıt Dışı Çalışan: Sosyal güvenlik vergisi ödememek için çalışanı kayıtsız gösterme.
  
• Sahte İhracat Beyanı: KDV iadesi almak amacıyla sahte ihracat işlemleri oluşturma.
  
• Elektronik Sistem İhlalleri: E-fatura ve dijital beyan sistemlerini kasıtlı şekilde manipüle etme.
  

Yaptırımlar:

• İdari Para Cezaları: Beyan eksikliği ya da geç beyan durumlarında %5 ila %30 arasında değişen oranlarda para cezası uygulanır.
  
• Vergi Kaçakçılığı Suçları: Kasıtlı ve organize vergi kaçakçılığı durumunda ceza tutarı beyan edilmeyen verginin 2 ila 5 katı arasında olabilir.
  
• Hapis Cezaları: Ağır vergi suçlarında 3 yıla kadar hapis cezası verilebilir.
  
• Faiz ve Gecikme Zamları: Ödenmeyen vergi için günlük faiz ve aylık gecikme zamları uygulanır.
  
• Ticari Faaliyet Kısıtlamaları: Bazı durumlarda vergi borcu bulunan firmaların kamu ihalelerine girmesi ya da kredi alması engellenebilir.
  

Şili vergi sistemi, şeffaflığı ve kayıtlı ekonomiyi teşvik etmek amacıyla ciddi vergi ihlallerine karşı sert ve caydırıcı bir yaklaşım sergiler. Ancak mükelleflerin haklarını koruyan yasal mekanizmalar da aynı oranda güçlüdür. Bu sayede hem adil bir denetim ortamı sağlanmakta hem de vergi uyumu teşvik edilmektedir.

Uluslararası Vergilendirme

Çifte Vergilendirme Anlaşmaları

Şili, küresel ekonomiye entegre olmuş bir ülke olarak uluslararası ticareti teşvik etmek ve yatırım ortamını cazip hale getirmek amacıyla birçok ülkeyle Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları (ÇVÖA) imzalamıştır. Bu anlaşmaların temel amacı, aynı gelir üzerinden hem Şili’de hem de başka bir ülkede vergi alınmasını önlemektir.

2025 itibarıyla Şili, başta OECD ülkeleri olmak üzere 30’dan fazla ülkeyle ÇVÖA imzalamıştır. Bu anlaşmalar, özellikle çok uluslu şirketler, sınır ötesi çalışanlar, yatırımcılar ve hizmet sağlayıcılar için kritik önemdedir. Türkiye, Almanya, Fransa, İtalya, ABD, Çin, Brezilya ve Arjantin gibi ülkelerle yapılan anlaşmalar kapsamlıdır.

ÇVÖA’ların kapsadığı başlıca konular şunlardır:

• Gelir vergisi, kurumlar vergisi ve sermaye kazançları gibi gelir türlerinin vergilendirilmesi
  
• Temettü, faiz ve telif ödemeleri üzerinden alınacak stopaj oranlarının sınırlanması
  
• İşyeri tanımı ve kalıcı temsilcilik esasları
  
• Vergi ikametgâhı tanımı ve çakışma durumları için çözüm yolları
  
• Bilgi değişimi ve vergi kaçakçılığına karşı iş birliği
  

Bu anlaşmalar sayesinde, bir mükellef aynı gelir üzerinden iki ülkede birden vergi ödemez ya da bir ülkede ödediği vergi, diğer ülkedeki yükümlülüğünden mahsup edilir. Şili Vergi İdaresi (SII), bu anlaşmalar çerçevesinde bilgi paylaşımı sistemlerine de dâhildir ve otomatik bilgi değişimi protokolleriyle küresel vergi şeffaflığını desteklemektedir.

Şili’nin Vergi İade Politikaları

Uluslararası işlemler kapsamında Şili’de ödenmiş vergilerin iadesi, özellikle ihracat yapan firmalar, yabancı yatırımcılar ve uluslararası konferanslar veya projelerde yer alan kurumlar için önemlidir. Vergi iade politikaları, uluslararası rekabet gücünü korumak ve döviz girişini teşvik etmek amacıyla oluşturulmuştur.

İade politikalarının temel dayanakları şunlardır:

• İhracat KDV İadesi: Şili’de ihracat işlemleri KDV’den muaftır. Ancak ihracatçı firma, üretim aşamasında ödediği KDV’yi geri alabilir. Bu kapsamda, ithal girdi kullanımı, nakliye ve lojistik harcamaları gibi alanlardaki KDV kalemleri iade edilir.
  
• Geçici İthalat Rejimleri: Uluslararası fuarlar, eğitim programları veya teknik ekipman testleri gibi geçici süreli faaliyetlerde ithal edilen mallar için ödenen vergiler, etkinlik bitiminde iade edilir.
  
• Yabancı Yatırımcı İadeleri: Yatırımcıların fazladan ödemiş oldukları vergi tutarları (örneğin, fazladan ödenen stopaj vergileri) geri alınabilir. Bu iade, ilgili ülke ile imzalanan ÇVÖA çerçevesinde değerlendirilir.
  
• Uluslararası Projeler: Dünya Bankası, IMF, Birleşmiş Milletler gibi kurumlarca desteklenen projelerde yer alan firmalara sağlanan vergi iade mekanizmaları bulunmaktadır.
  

Vergi iade süreci, SII’nin çevrimiçi sistemleri aracılığıyla yürütülmekte ve belgelerle desteklenmektedir. Özellikle ihracatçı firmalar için iade süreci, düzenli raporlama ve denetimden geçmekte olup, ortalama 30 ila 60 gün içinde tamamlanmaktadır.

Uluslararası İşlemler İçin Vergi Yükümlülükleri

Şili’de uluslararası işlemler gerçekleştiren bireyler ve şirketler, hem yerel vergi mevzuatına hem de uluslararası vergi kurallarına tabidir. Bu bağlamda, çeşitli gelir türleri ve ticari faaliyetler için özel yükümlülükler öngörülmüştür.

Başlıca uluslararası vergi yükümlülükleri şunlardır:

• Stopaj Vergisi (Withholding Tax): Şili dışına yapılan temettü, faiz ve telif ödemelerinde %4 ila %35 arasında değişen oranlarda stopaj uygulanır. ÇVÖA olan ülkelerde bu oranlar daha düşüktür.
  
• Transfer Fiyatlandırması: Şirketlerin bağlı kuruluşlarla yaptığı işlemler, OECD kurallarına uygun olarak fiyatlandırılmalıdır. Aksi takdirde vergi uyumsuzluğu ve cezalarla karşılaşılır.
  
• Kalıcı Temsilcilik (PE) Kuralı: Yabancı bir firmanın Şili’de ofis, temsilci veya dağıtım ağı kurması durumunda Şili’de kurumlar vergisi mükellefi sayılır.
  
• Elektronik Hizmet Vergisi: Yurtdışından dijital hizmet alan bireyler ve şirketler, tersine vergi mekanizması ile KDV ödemekle yükümlüdür.
  
• CFC (Controlled Foreign Corporation) Kuralları: Şilili birey ya da kurumların kontrol ettiği yurtdışı iştiraklerin gelirleri, yerel düzeyde vergilendirilebilir.
  

Bu yükümlülüklere uymak için firmaların uluslararası vergi danışmanlığı alması önerilir. Aksi takdirde Şili vergi sistemi, yüksek oranda ceza ve gecikme faiziyle yükümlü hale getirebilir.

Şili’nin uluslararası vergilendirme politikaları, hem yatırımcıları koruyan hem de vergi tabanını genişletmeyi amaçlayan, dengeli ve kapsamlı bir yapıya sahiptir. Bu sayede Şili, Latin Amerika’nın en açık ve rekabetçi vergi ortamlarından birini sunmaktadır.

Şili Vergi Sistemi 2025 Hakkında Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Notlar:

Şili Vergi Sistemi: Şili vergi dairesi

Ternrise Danışmanlarını Keşfedin: Ternrise Şili Kariyer Hizmetleri Danışmanlarını keşfedin!