Küba’da Şirket Kurma 2025

Küba’da Şirket Kurma 2025: Genel Bilgiler

Küba’nın Ekonomik Yapısı ve Yatırım Ortamı

Küba, sosyalist ekonomik sistemin hâkim olduğu, devlet kontrolünün yoğun olduğu bir yapıya sahip olmasına rağmen, son yıllarda özellikle küçük ve orta ölçekli işletmelere yönelik liberalleşme adımlarıyla dikkat çekmektedir. 2021 yılında yürürlüğe giren reformlarla birlikte, özel girişimcilik ve yabancı yatırımlar için daha esnek bir zemin oluşturulmuştur. Turizm, sağlık, biyoteknoloji, tarım ve enerji gibi sektörlerde yatırım yapılabilir alanlar hızla artmaktadır. Küba, Latin Amerika’da düşük suç oranı, yüksek eğitim düzeyi ve sağlam sağlık altyapısıyla yatırımcılar için güvenli bir bölge profili çizer.

Küba’da ekonomik faaliyetler genellikle iki ana gruba ayrılır: devlet işletmeleri ve özel sektör. Devletin stratejik sektörlerde (enerji, madencilik, bankacılık) belirleyici rolü devam ederken, mikro, küçük ve orta ölçekli özel şirketlerin kurulmasına ve faaliyet göstermesine izin verilmektedir. Bu yeni yapı sayesinde yabancı yatırımcılar da Kübalı ortaklarla iş birliği yaparak yerel pazarda varlık gösterebilmektedir.

Yabancı Yatırımcılar İçin Mevzuat ve Teşvikler

Küba’da yabancı yatırım, 2014 yılında yürürlüğe giren “Yabancı Yatırımlar Kanunu” (Ley de la Inversión Extranjera) ile düzenlenmektedir. Bu yasa, doğrudan yabancı yatırımları teşvik etmek amacıyla, çeşitli vergi muafiyetleri ve kazanç transferine izin gibi avantajlar sunmaktadır. Yabancı yatırımcının Küba’da yatırım yapabilmesi için öncelikle Ekonomi ve Planlama Bakanlığı (Ministerio de Economía y Planificación) tarafından onaylanmış olması gerekir. Ayrıca, yatırım yapılacak sektörün hükümetin belirlediği öncelikli alanlardan biri olması da zorunludur.

Yatırımlar genellikle şu şekillerde olabilir:

Karma şirket (joint venture): Yabancı sermayeli şirket ile Kübalı bir kamu kuruluşunun ortaklığı.

Ulusal sermayeli anonim şirket: Tüm sermayesi yabancı yatırımcıya ait olabilir.

Uluslararası ekonomik ortaklık sözleşmeleri: Özellikle üretim ve hizmet sektöründe kullanılan bir modeldir.

Küba’da Ekonomik Reformlar ve Gelişmeler

2021 yılında Küba hükümeti, ülke genelinde özel şirketlerin faaliyet gösterebilmesine izin veren bir ekonomik reform paketini hayata geçirdi. Bu düzenleme ile birlikte “micro, pequeña y mediana empresa” (MSME – mikro, küçük ve orta ölçekli işletme) adı verilen özel şirket türlerinin kurulmasına imkân tanındı. Bu şirketlerin yerli yatırımcılar tarafından kurulması esas olsa da, Kübalı ortaklar aracılığıyla yabancı yatırımcılar da bu yapının içinde dolaylı olarak yer alabilir.

Reformlarla birlikte ithalat ve ihracatın serbestleştirilmesi, dijital ödeme sistemlerinin yaygınlaştırılması ve üretim odaklı sektörlere teşviklerin artırılması gibi değişiklikler de dikkat çekmektedir. Özellikle turizm sektöründe faaliyet gösteren firmalar için döviz geliri elde etme olasılığı, işletmelerin kârlılığını ciddi oranda artırmaktadır.

Küba’da Şirket Kurmanın Avantajları

Stratejik Konum: Karayipler’in merkezinde bulunan Küba, hem Latin Amerika’ya hem de Kuzey Amerika’ya yakınlığı ile lojistik avantaj sunar.

İyi Eğitimli İş Gücü: Küba’da eğitim seviyesi yüksektir ve birçok sektörde kalifiye işgücü bulunur.

Gelişen Turizm Sektörü: Turizmdeki hızlı büyüme, konaklama, restoran ve eğlence gibi yan sektörlerde fırsatlar yaratır.

Biyoteknoloji ve Sağlıkta Yenilikçilik: Küba, dünya çapında tanınan bir sağlık sistemine ve gelişmiş biyoteknoloji altyapısına sahiptir.

Riskler ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

Devlet Kontrolü: Hâlâ birçok alanda devletin belirleyici rolü devam etmektedir ve bürokratik süreçler yavaştır.

Döviz Kısıtlamaları: Döviz transferleri konusunda çeşitli sınırlamalar ve uzun bekleme süreleri olabilir.

Siyasi İklim: ABD ile olan ilişkiler zaman zaman ekonomik faaliyetleri etkileyebilecek düzeyde gerilim yaratabilir.

Vergi ve Gümrük Rejimleri: Kimi sektörlerde yüksek gümrük vergileri ve karmaşık ithalat prosedürleri söz konusu olabilir.

Küba’da Şirket Kurma Süreci

Şirket Kurma Adımları

Küba’da bir şirket kurmak, diğer serbest piyasa ekonomilerinden farklı olarak, daha merkezi ve bürokratik bir yapıda ilerler. Süreç dikkatle planlanmalı ve tüm adımlar Küba’nın resmi kurumlarının onayına bağlı olarak yürütülmelidir. Aşağıda, genel olarak yabancı yatırımcıların izlediği adımlar detaylı şekilde açıklanmıştır:

İş Fikri ve Pazar Araştırması

Her şeyden önce, yatırımcının Küba’da faaliyet göstermek istediği sektörün belirlenmesi gerekir. Küba hükümeti bazı sektörleri stratejik kabul eder ve buralara doğrudan yabancı yatırım izni vermez. Bu nedenle, Ekonomi ve Planlama Bakanlığı tarafından yayımlanan “öncelikli sektörler” listesi incelenmelidir. Yatırımın bu alanlara uygunluğu değerlendirilmeden sonraki adımlara geçilmesi mümkün değildir.

Yerel Ortak Bulma (Gerekirse)

Küba’da birçok durumda, özellikle kamu hizmetleri, enerji, sağlık ve turizm gibi sektörlerde, bir devlet kuruluşuyla ortaklık (joint venture) kurulması zorunludur. Bu nedenle, devlet tarafından tanınan ve yetkilendirilmiş kuruluşlarla iletişime geçilerek potansiyel ortaklık imkanları değerlendirilmelidir.

Başvuru Dosyasının Hazırlanması

Yatırımcı, şirket kurma niyetini detaylı biçimde açıklayan bir dosya hazırlar. Bu dosyada genellikle şu bilgiler yer alır:

Yatırımın amacı ve kapsamı

Faaliyet gösterecek sektör

Sermaye miktarı ve kaynağı

İş planı ve fizibilite çalışması

Yatırımcının geçmiş tecrübeleri ve referansları

Hükümetten Onay Alma

Hazırlanan başvuru dosyası, öncelikle Ekonomi ve Planlama Bakanlığı’na sunulur. Bakanlık gerekli incelemeleri yapar ve öneriyi kabul ederse, ilgili sektörün denetleyici kurumuna yönlendirir. Örneğin, bir otel yatırımı için Turizm Bakanlığı, bir üretim tesisi için Sanayi Bakanlığı devreye girer. Bu aşamada teknik değerlendirme, yer seçimi ve faaliyet kapsamı gibi unsurlar kontrol edilir.

Sözleşme ve Şirket Kuruluşu

Onay sonrası, Küba tarafı ile yatırımcı arasında bir sözleşme imzalanır. Bu sözleşme, yatırımın hukuki ve mali çerçevesini belirler. Ardından, şirketin resmi tescil işlemleri tamamlanır ve Vergi Dairesi’ne kayıt yapılır. Bu süreçte, şirketin unvanı, faaliyet adresi, yönetim yapısı ve vergi numarası belirlenir.

Faaliyet İzni ve Başlangıç

Son adım olarak, şirket faaliyet iznini aldıktan sonra operasyonlarına başlayabilir. Küba’da şirketin ticari faaliyete geçebilmesi için ayrıca çeşitli lisans ve izinler alınması gerekebilir. Özellikle gıda, sağlık ve enerji gibi sektörlerde ilave denetim süreçleri uygulanır.

Şirket Kuruluşu İçin Gerekli Belgeler

Küba’da şirket kurma başvurusunda bulunmak isteyen bir yabancı yatırımcının, hem şahsi hem kurumsal bazda bazı belgeleri ibraz etmesi gerekmektedir. Belgeler eksiksiz ve Küba makamlarının kabul ettiği formatlarda hazırlanmalıdır. Çoğu durumda bu belgelerin İspanyolca tercümesi ve noter onayı zorunludur. Genel olarak talep edilen belgeler aşağıdaki gibidir:

Yatırımcıya Ait Belgeler

Pasaport fotokopisi ve noter onayı

Sabıka kaydı (hem kendi ülkesinden hem de Küba’dan alınmış olabilir)

İkamet belgesi

Banka referans mektubu (yatırımcının mali yeterliliğini gösteren)

Şirket Kuruluşuna Ait Belgeler

Kuruluş beyannamesi (iş planı, yatırım amacı, beklenen istihdam, yatırım miktarı gibi bilgilerle birlikte)

Ortaklık yapısı ve sermaye paylaşımı

Ana sözleşme ve faaliyet konusu

Küba’daki faaliyet adresi (kira sözleşmesi veya mülkiyet belgesi)

Vergi numarası başvuru formu

İlgili bakanlıktan alınacak ön onay belgeleri

Ortaklık Durumu Varsa

Ortaklık protokolü

Kübalı ortağın kamu kuruluşu olması durumunda devlet kurumunun resmi yetki belgesi

Sermaye koyma taahhütnameleri

Teknik Belgeler

Çevresel etki değerlendirme raporu (gereken sektörlerde)

Fizibilite raporu

Mülkiyet veya kullanım hakkı belgeleri (tesis ya da arsa varsa)

Tüm belgeler resmi başvuru sürecinden önce detaylı bir şekilde hazırlanmalı, noter tasdikleri yapılmalı ve Küba’nın yetkili kurumlarına elden teslim edilmelidir. Başvurular genellikle birkaç ay içinde sonuçlanır, ancak bu süre bazen daha uzun olabilir. Bu nedenle başvuru sürecine başlamadan önce deneyimli bir yerel hukuk danışmanı ile çalışmak oldukça faydalıdır.

Küba’da Şirket Türleri

Küba’da Kurulabilecek Şirket Türleri

Küba’da şirket türleri, hem yerli hem de yabancı yatırımcılar için sınırlı ancak stratejik olarak tanımlanmış seçenekler sunar. Ülkede sosyalist ekonomi modeli çerçevesinde özel girişimlere sınırlı alan tanınsa da, son yıllarda yapılan reformlar sayesinde şirketleşme yapısı daha esnek hale gelmiştir. 2021’den itibaren özellikle mikro, küçük ve orta ölçekli işletmelerin (MSME) kurulması resmen tanınmış ve hukuki altyapısı oluşturulmuştur. Küba’da kurulabilecek şirket türleri aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir:

Mikro, Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler (MSME)

Küba’da yerli girişimcilerin en yaygın tercih ettiği şirket türlerinden biridir. Bu yapılar ticari, sanayi, hizmet ve el işi gibi çeşitli alanlarda faaliyet gösterebilir. Devlete ait olmayan özel işletmelerdir, ancak yabancıların doğrudan kurmasına izin verilmez. Yabancı yatırımcılar, yerli ortak aracılığıyla dolaylı olarak bu yapıların içinde yer alabilir.

MSME’ler üç kategoriye ayrılır:

Microempresa: En fazla 10 çalışan

Pequeña empresa: 11-35 çalışan

Mediana empresa: 36-100 çalışan

Bu şirketler, bireysel mülkiyet veya ortaklık temelli kurulabilir. Küba’da MSME’ler için ayrı bir vergi rejimi ve teşvik sistemi bulunmaktadır.

Devlet Şirketleri (Empresa Estatal Socialista)

Küba ekonomisinin belkemiğini oluşturan bu şirketler, devlete aittir ve çoğunlukla enerji, ulaşım, haberleşme, sağlık, eğitim ve ağır sanayi gibi stratejik sektörlerde faaliyet gösterir. Bu şirketlerin tamamı kamuya ait olup, özel ya da yabancı girişimcilere açık değildir. Ancak bu şirketlerle iş birliği veya ortaklık yapılması mümkündür.

Kooperatifler (Cooperativas)

Kooperatifler, özellikle tarım ve el sanatları gibi alanlarda faaliyet gösteren, üyelerinin ortak mülkiyetinde olan işletmelerdir. İki türü bulunur:

İlk derece kooperatif: Üyeler tarafından oluşturulan yeni girişimler.

İkinci derece kooperatif: Mevcut kamu işletmelerinden dönüştürülen yapılar.

Kooperatiflerde üyeler hem çalışan hem de yöneticidir. Her üyenin bir oy hakkı bulunur. Kar paylaşımı ve karar alma süreçleri demokratik ilkelerle yürütülür.

Serbest Meslek Faaliyetleri (Trabajo por Cuenta Propia)

Bu yapı, şirket kurmaktan ziyade bireysel girişimciliği temsil eder. Tek kişilik işletmeler, genellikle küçük ölçekli ticaret, gastronomi, zanaatkârlık gibi alanlarda faaliyet gösterir. Bu yapı, yabancı yatırımcılar için uygun olmasa da Küba’daki sosyal ve ekonomik yapının anlaşılması açısından önemli bir örnektir.

Yabancı Yatırımcılar İçin Şirket Modelleri

Yabancı yatırımcıların Küba’da doğrudan bir MSME kurmaları mümkün değildir. Ancak devletin belirlediği yatırım stratejilerine uygun olarak belirli şirket modelleri çerçevesinde faaliyet gösterebilirler. Bu modeller devlet kontrolü altında, çoğunlukla karma yapılarla şekillenir:

Karma Şirketler (Joint Venture – Empresa Mixta)

Bu model, Kübalı bir kamu kuruluşu ile yabancı bir yatırımcının ortaklık kurması sonucu oluşur. Şirketin hukuki kişiliği vardır ve sermaye iki taraf arasında paylaştırılır. Kar paylaşımı, yönetim yapısı ve sorumluluklar sözleşmeyle belirlenir. Joint venture’lar genellikle şu sektörlerde görülür:

Otelcilik ve turizm

Gıda üretimi ve işlenmesi

İnşaat

Enerji ve altyapı projeleri

Joint venture kurulması için öncelikle Ekonomi ve Planlama Bakanlığı’ndan onay alınması gerekir. Ardından yabancı yatırımcıyla Kübalı kamu kurumu arasında sözleşme imzalanır.

Ulusal Sermayeli Yabancı Şirket (Empresa de Capital Totalmente Extranjero)

Bu modelde şirketin tamamı yabancı yatırımcıya aittir. Küba mevzuatına göre hareket eder, ancak hukuki kişilik olarak bağımsızdır. Yabancı yatırımcının doğrudan kontrolünde faaliyet gösterir. Bu yapı genellikle çok uluslu şirketlerin Küba’da kendi adlarına üretim, dağıtım veya hizmet ofisi açmak istemesi durumunda kullanılır.

Bu modelde devletle ortaklık zorunlu değildir, ancak kurulacak şirketin faaliyet göstereceği alanın hükümet tarafından onaylanması gerekir. Başvurular detaylı bir yatırım dosyası ile yapılır ve uzun sürebilir.

Uluslararası Ekonomik Ortaklıklar (Asociación Económica Internacional)

Bu model, joint venture’dan farklı olarak hukuki kişiliği olmayan ve belirli bir projeye odaklanan iş birliği biçimidir. Taraflar, belirli bir süreliğine bir sözleşme yapar ve proje süresi boyunca üretim, hizmet veya dağıtım faaliyetlerinde bulunurlar. Bu yapı genellikle:

Proje bazlı üretim tesisleri

Sağlık turizmi projeleri

Tarımsal üretim ve işleme faaliyetleri gibi alanlarda kullanılır.

Bu modelde devletle ortaklık olması gerekmez, ancak Küba tarafının bir kamu veya özel temsilcisi olması gerekir. Vergi ve kâr paylaşımı sözleşmeye göre düzenlenir.

Serbest Bölgelerde Faaliyet Göstermek

Küba’da Mariel Özel Kalkınma Bölgesi (Zona Especial de Desarrollo Mariel – ZED Mariel) gibi yatırımcılara özel teşvikler sunan bölgeler mevcuttur. Bu bölgelerde yatırım yapan yabancı şirketler, daha avantajlı vergi rejimleri ve gümrük ayrıcalıklarından faydalanabilir. Özellikle ihracat odaklı üretim yapan firmalar için tercih edilen bir modeldir. Ancak yine devlet onayı ve yerel temsil zorunludur.

Yukarıda anlatılan şirket modelleri, yabancı yatırımcılara Küba ekonomisinde yer edinme imkânı sunar. Ancak her durumda devletin müdahalesi ve onayı kritik rol oynar. Bu nedenle, şirket türü seçerken uzun vadeli planlama, yerel danışmanlık ve güçlü bir hukuki altyapı zorunludur.

Küba’da Şirket Kurma İçin Gerekli Sermaye

Şirket Kurmak İçin Gerekli Sermaye Miktarı

Küba’da şirket kurmak isteyen yabancı yatırımcılar için gerekli olan sermaye miktarı, yatırım yapılacak sektöre, seçilen şirket modeline ve ortaklık yapısına bağlı olarak değişiklik gösterir. Küba’da serbest piyasa ülkelerinde olduğu gibi sabit bir “asgari sermaye tutarı” uygulaması yoktur. Bunun yerine her yatırım projesi tekil olarak değerlendirilir ve Küba makamlarının onayıyla gereken sermaye tutarı belirlenir.

Ancak genel eğilimler ve resmi uygulamalar dikkate alındığında aşağıdaki tabloda ortalama sermaye gereksinimleri özetlenebilir:

Şirket Modeli	Ortalama Başlangıç Sermayesi (USD)
Joint Venture (Ortak Girişim)	50.000 – 1.000.000 USD
Tamamen Yabancı Sermayeli Şirket	100.000 – 2.000.000 USD
Uluslararası Ekonomik Ortaklık (Proje Bazlı)	200.000 USD ve üzeri
Mariel Kalkınma Bölgesi’nde faaliyet gösteren şirketler	Minimum 250.000 USD

Yukarıdaki rakamlar yatırım yapılacak alanın büyüklüğüne ve niteliğine göre artabilir. Örneğin, turizm, inşaat veya enerji gibi sektörlerde bu tutarlar çok daha yüksek olabilirken, hizmet veya danışmanlık gibi alanlarda daha düşük başlangıç sermayesi ile şirket kurmak mümkün olabilir. Küba’da mikro ve küçük işletmeler (MSME) doğrudan yabancı yatırımcılara açık olmasa da, yerli ortaklarla yapılan dolaylı yapılar için daha esnek sermaye koşulları uygulanabilir.

Sermaye sadece nakdi değil, ayni katkılarla da karşılanabilir. Ekipman, know-how, teknoloji, lisans ve patent gibi unsurlar da sermaye olarak değerlendirilebilir. Ancak tüm bu katkılar Küba makamlarınca değerlendirilmeli ve resmi raporlarla belgelenmelidir.

Sermaye Yatırımı ve Finansal Gereklilikler

Küba’da bir şirketin kuruluşunun tamamlanabilmesi ve faaliyete geçebilmesi için belirlenen sermayenin eksiksiz olarak yatırılması gerekmektedir. Bu yatırım hem şirket kuruluşu sırasında hem de sonraki operasyonel aşamalarda denetlenir. Sermaye yatırımıyla ilgili başlıca finansal gereklilikler şunlardır:

Banka Hesabı Açma ve Sermaye Transferi

Yatırımcının Küba’da bir banka hesabı açması zorunludur. Bu hesap genellikle Küba Merkez Bankası denetiminde faaliyet gösteren, yabancı yatırımlar konusunda yetkili bankalarda açılır (örneğin Banco Metropolitano veya Banco Financiero Internacional). Yatırımcının sermaye transferi bu hesap üzerinden gerçekleştirilir ve transfer kayıt altına alınır.

Transferler döviz cinsinden yapılmalı ve genellikle ABD doları (USD), Euro (EUR) ya da Çin yuanı (CNY) kabul edilir. Küba’nın döviz düzenlemeleri gereği, bazı durumlarda sermaye transferi için ön onay gerekebilir.

Döviz Kurları ve Dönüştürme

Küba’da resmi döviz kuru ile piyasa kuru arasında zaman zaman farklılıklar olabilmektedir. Bu nedenle sermaye transferinden önce döviz kuru politikaları ve dönüşüm oranları dikkatle takip edilmelidir. Dönüştürülen meblağ, Küba pesosu (CUP) olarak şirket hesabına geçer ve işlemler bu yerel para birimiyle yapılır.

Sermayenin Kullanımı ve Raporlama

Yatırılan sermaye, yalnızca yatırım projesinde belirtilen amaçlarla kullanılabilir. Küba makamları, sermayenin kullanımına ilişkin düzenli olarak rapor talep eder. Bu raporlar genellikle şu kalemleri içerir:

Yatırım harcamaları

İşletme giderleri

Altyapı ve ekipman masrafları

İstihdam giderleri

Vergi ve lisans ödemeleri

Ayrıca, sermayenin kullanımı şeffaf olmalı ve her kalem fatura, banka dekontu gibi belgelerle desteklenmelidir.

Kâr Transferi ve Vergi Mevzuatı

Küba’da yatırımlardan elde edilen kârın ülke dışına transferi mümkündür. Ancak bu transfer, ilgili şirketin yıllık mali raporlarının onaylanması ve vergi yükümlülüklerinin eksiksiz yerine getirilmesiyle mümkündür. Kâr transferi döviz olarak yapılabilir, ancak Merkez Bankası’nın onayı gereklidir.

Yatırımcılar için vergilendirme, kurulan şirket türüne göre değişiklik gösterebilir. Joint venture ve uluslararası ortaklıklar genellikle vergi teşviklerinden faydalanırken, tamamen yabancı sermayeli şirketlerde bu avantajlar daha sınırlıdır.

Mali Danışmanlık ve Hukuki Destek

Küba’daki sermaye yatırımları karmaşık ve zaman zaman değişkenlik gösteren bir yapıya sahip olduğu için, yatırımcıların yerel muhasebeciler ve hukukçularla çalışması önerilir. Özellikle sermaye kullanımı ve vergi avantajlarından en iyi şekilde yararlanmak için bu destek kritik öneme sahiptir.

Sonuç olarak, Küba’da şirket kurarken sermaye planlaması sadece başlangıç bütçesini değil, uzun vadeli mali sürdürülebilirliği de içermelidir. Sermayenin yasal çerçevede yatırılması, belgelenmesi ve doğru yönetilmesi; hem şirketin sağlıklı büyümesi hem de Küba makamlarıyla iyi ilişkiler yürütülmesi açısından hayati öneme sahiptir.

Küba’da Vergi Sistemi ve Şirket Vergilendirme

Küba’da Vergi Sistemi ve Şirket Vergisi

Küba’da vergi sistemi, sosyalist ekonomi anlayışının bir parçası olarak merkezi denetimle çalışır ve oldukça yapılandırılmıştır. Tüm şirketlerin faaliyetleri devletin sıkı gözetimi altındadır ve vergi yükümlülükleri hem ulusal ekonomi politikaları hem de yatırım modeline göre şekillenir. Vergi sistemi, yerli ve yabancı şirketler için farklı kurallar içerebilir.

Küba’da genel vergi sistemi şu ana kategorilerden oluşur:

Gelir Vergisi (Impuesto sobre Utilidades)

Sosyal Güvenlik Katkı Payları (Contribuciones a la Seguridad Social)

Katma Değer Vergisi (Impuesto sobre las Ventas ve Impuesto sobre Servicios)

Gümrük Vergileri

Damga Vergisi ve Ruhsat Ücretleri

Yabancı yatırımcılar, şirket türüne göre farklı vergi muamelelerine tabi tutulurlar. Örneğin, joint venture modeli ile kurulan bir şirkete bazı durumlarda gelir vergisi muafiyeti tanınabilir. Tamamen yabancı sermayeli şirketler için bu tür muafiyetler daha sınırlıdır ve genellikle teşvik bölgeleri (örneğin Mariel Kalkınma Bölgesi) ile sınırlıdır.

Yatırımın niteliği, bulunduğu sektör ve şirketin ortaklık yapısı, vergi oranları ve istisnalar üzerinde belirleyici rol oynar. Küba devleti, doğrudan vergi teşvikleri vermektense, yatırım yapılacak bölge veya sektör özelinde muafiyet ve erteleme gibi uygulamaları tercih eder.

Şirket Vergisi Oranı ve Diğer Yükümlülükler

Küba’da şirketlerin ödemesi gereken ana vergiler ve bunlara dair oranlar genel hatlarıyla şu şekildedir:

Gelir Vergisi (Impuesto sobre Utilidades)

Bu vergi, şirketin yıl sonu net kârı üzerinden hesaplanır. Yatırımın türüne göre değişkenlik gösterse de genel oran şu şekildedir:

Standart gelir vergisi oranı: %35

Teşvik kapsamındaki şirketler için: İlk 8 yıl boyunca vergi muafiyeti uygulanabilir, sonraki yıllarda %15 – %30 arasında değişen oranlar uygulanabilir.

Bazı yatırım türleri (örneğin gıda üretimi, ilaç sanayi, turizm) için özel vergi indirimleri söz konusu olabilir.

Satış ve Hizmet Vergileri (Impuesto sobre Ventas y Servicios)

Bu vergiler, mal ve hizmetlerin satışında uygulanır. Oranlar sektöre göre değişkenlik gösterebilir:

Genel satış vergisi oranı: %10

Hizmet sektörü: %10 – %15 arası

Tüketiciye doğrudan hizmet sunan firmalar, bu vergiyi fatura üzerinde belirtmek ve devlete aktarmak zorundadır.

Sosyal Güvenlik Katkıları

Küba’da çalışan her kişi için sosyal güvenlik katkısı zorunludur. İşveren, çalışan maaşının belirli bir yüzdesi oranında sosyal güvenlik vergisi öder.

İşveren katkısı: %14 – %16 arasında

Çalışan katkısı: %5 – %8 arasında

Bu katkılar, emeklilik, işsizlik, hastalık ve iş kazası gibi sigorta fonlarına yönlendirilir.

Gümrük Vergileri

İthalat yapan şirketler, ürünlerin türüne ve menşeine göre gümrük vergisi ödemekle yükümlüdür. Özellikle üretim amacıyla ithal edilen makineler ve ekipmanlar için daha düşük oranlar veya muafiyetler uygulanabilir. Mariel Kalkınma Bölgesi gibi özel alanlarda gümrük vergisi muafiyeti sağlanabilir.

Lisans ve Faaliyet Ruhsatları

Her şirket, faaliyet gösterebilmek için ruhsat almak zorundadır. Bu ruhsatlar genellikle yıllık olarak yenilenir ve belirli ücretleri vardır. Ruhsat ücretleri şirketin faaliyet alanına, bulunduğu şehre ve ölçeğine göre değişebilir.

Kâr Transferi ve Stopaj Vergileri

Yabancı yatırımcıların elde ettiği kârı yurtdışına transfer etmesi mümkündür. Ancak bu transferler genellikle aşağıdaki şartlara bağlıdır:

Şirketin vergi borcu olmamalı

Yıllık mali raporlar onaylanmış olmalı

Transfer edilecek kâr tutarı, net dağıtılabilir kârdan fazla olmamalı

Kâr transferlerinde %5 ila %10 arasında stopaj vergisi uygulanabilir. Ancak bazı ülkelerle imzalanan çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmaları sayesinde bu oranlar düşebilir.

Mariel Özel Kalkınma Bölgesi Vergi Avantajları

Mariel Kalkınma Bölgesi (ZED Mariel), Küba’nın en önemli yatırım teşvik bölgesidir ve burada faaliyet gösteren şirketler için çeşitli vergi avantajları sunulmaktadır:

İlk 10 yıl gelir vergisi muafiyeti

Sonraki 5 yıl %12 gelir vergisi

Gümrük ve ithalat vergilerinden muafiyet

Hızlandırılmış izin süreçleri

Bu avantajlar, özellikle ihracat odaklı üretim yapmak isteyen yabancı yatırımcılar için cazip fırsatlar sunar.

Sonuç olarak, Küba’da şirket vergilendirme sistemi hem katı kurallara hem de stratejik esnekliklere sahiptir. Yatırım planlamasında bu vergisel çerçevenin dikkatlice analiz edilmesi, şirketin sürdürülebilirliği açısından kritik öneme sahiptir. Deneyimli bir mali müşavir ve yerel hukuk danışmanı ile çalışmak, olası vergi risklerinin önüne geçilmesini sağlar.

Küba’da Çalışan İstihdamı ve Çalışma İzinleri

Çalışan İstihdamı İçin Gerekenler

Küba’da faaliyet gösteren şirketlerin istihdam politikaları, sosyalist sistemin temel prensipleri çerçevesinde oldukça katı kurallara tabidir. Yabancı yatırımcıların istihdam süreçleri, doğrudan işveren-çalışan ilişkisi kurmak yerine genellikle devlet aracılığıyla gerçekleştirilir. Bu sistemin amacı, çalışan haklarını korumak, işgücü piyasasını devlet kontrolünde tutmak ve sosyalist işleyişin devamını sağlamaktır.

Küba’da İşe Alım Modeli

Yabancı sermayeli şirketler (özellikle joint venture veya tamamen yabancı sermayeli şirketler), çalışanlarını doğrudan istihdam edemezler. Bunun yerine Küba hükümeti tarafından yetkilendirilmiş işgücü tedarik ofisleri (Organismos Empleadores) üzerinden işe alım yaparlar.

Bu modelin temel işleyişi şöyledir:

Yabancı şirket, ihtiyaç duyduğu pozisyonlar için ilgili devlete bağlı kuruma bildirimde bulunur.

Devlet kurumu, uygun adayları seçer ve şirketle buluşturur.

Şirket, seçilen adaylarla çalışmayı kabul ettiğinde, işgücü ofisi aracılığıyla istihdam süreci başlatılır.

Çalışan maaşını doğrudan devlete bağlı kuruma ödenir; kurum, belirli bir kesinti yaptıktan sonra maaşı çalışana aktarır.

Bu sistemde, şirketin çalışanla doğrudan sözleşme yapma yetkisi sınırlıdır. Ancak faaliyet gösterdiği sektöre ve yatırımın ölçeğine göre bazı esneklikler sağlanabilir.

İstihdam Sürecinde Dikkat Edilmesi Gerekenler

Yerel işgücüne öncelik: Küba yasalarına göre, mümkün olan her durumda Kübalı vatandaşların istihdam edilmesi teşvik edilir.

İş sözleşmeleri: Devlet aracılığıyla sağlanan çalışanlar için sözleşmeler genellikle belirli süreli olup, her iki tarafın onayıyla uzatılabilir.

Maaş sistemi: Şirketin devlete ödediği maaş ile çalışanın eline geçen net maaş arasında fark vardır. Aradaki fark genellikle devletin aldığı paydan kaynaklanır.

Sosyal sigorta ve vergiler: Tüm çalışanlar sosyal sigorta sistemine dâhil edilir ve primler devlet tarafından yönetilir.

Serbest Meslek ve MSME İstihdamı

2021 reformlarıyla birlikte yerli MSME’ler (mikro, küçük ve orta ölçekli işletmeler), çalışanlarını doğrudan istihdam edebilmektedir. Ancak yabancı yatırımcıların doğrudan MSME kurmalarına izin verilmediğinden, bu esneklik yalnızca yerli ortaklık yapılarında mümkün olur.

Yabancı Çalışanlar İçin Çalışma İzni Süreci

Yabancı bir yatırımcının Küba’da bir şirket kurmasının yanı sıra, yabancı personel çalıştırmak istemesi hâlinde, özel bir çalışma izni sürecinden geçmesi gerekmektedir. Bu süreç hem yatırımcının hem de çalışacak yabancının bilgilerini içeren detaylı bir başvuru gerektirir.

Gerekli Aşamalar ve Belgeler

Ön Başvuru: Yabancı personelin çalışacağı pozisyon için Küba hükümetinden özel izin alınması gerekir. Bu izin genellikle yatırım onayının alınmasının ardından başlatılır.

Destekleyici Belgeler:

Pasaport fotokopisi

Sabıka kaydı (yerel ve vatandaşı olduğu ülkeden)

Akademik ve mesleki yeterlilik belgeleri

Sağlık raporu

Çalışacağı şirketten davet mektubu veya iş tanımı

Başvuru Kurumu: Başvurular, Küba Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (Ministerio de Trabajo y Seguridad Social – MTSS) ve Göçmenlik Bürosu (Dirección de Inmigración y Extranjería) üzerinden yürütülür.

İnceleme Süreci: Belgelerin doğruluğu ve pozisyonun Kübalı bir çalışanla doldurulamayacağına dair gerekçe incelenir. Genellikle 2-3 ay sürebilir.

Çalışma İzni ve Oturma İzni: Onaylanan adaylar için önce geçici oturma izni, ardından çalışma izni verilir. Bu izin genellikle 1 yıllıktır ve uzatılabilir.

Çalışma İznine Dair Hususlar

Süre: İlk başvurular için genellikle 12 aylık izin verilir. Yenilemeler için faaliyet süresine göre 2-3 yıllık izinler düzenlenebilir.

İzin iptali: Yatırım faaliyetinin durdurulması veya söz konusu pozisyonun iptali durumunda, yabancı çalışanın çalışma izni de geçerliliğini kaybeder.

Aile üyeleri: Yabancı çalışanın ailesi de ikamet izni alabilir ancak bu kişilerin çalışma hakları ayrı prosedürle değerlendirilir.

Yasal Yükümlülükler

Yabancı çalışanlar da sosyal güvenlik sistemine dahil olmak zorundadır.

Vergi yükümlülükleri kişisel gelir vergisi üzerinden değerlendirilir.

Yabancı çalışanlar, faaliyetleri süresince Küba yasalarına tabidir ve herhangi bir ihlalde vize statülerini kaybedebilirler.

Sonuç olarak, Küba’da istihdam politikaları yatırımcılar için belirli sınırlar çizerken aynı zamanda eğitimli ve organize bir işgücü sunar. Bu nedenle yatırımcıların yerel sistemle uyum içinde çalışmaları, hem istihdamın sürdürülebilirliği hem de resmi izinlerin korunması açısından hayati öneme sahiptir.

Küba’da Şirket Kurarken Yer Seçimi ve Ofis Kiralama

Ofis Seçimi ve Kiralama Süreci

Küba’da şirket kurarken yer seçimi, yatırımın başarısı üzerinde doğrudan etkili kritik bir adımdır. Ülkenin merkezi planlama yapısı gereği, ticari alanların kiralanması ve kullanımı serbest piyasa ekonomilerindeki kadar esnek değildir. Ofis ve işletme yeri seçerken devlet kurumlarıyla yakın iletişimde olunmalı ve gerekli yasal izinler önceden alınmalıdır.

Kiralama Sürecine Genel Bakış

Küba’da ofis kiralama işlemleri genellikle şu adımlarla gerçekleşir:

Yer Tespiti: İlk aşamada, yatırımın türüne göre uygun bir bölge belirlenmelidir. Ticari faaliyetler için izinli alanlar, hükümetin planlamaları doğrultusunda kısıtlıdır. Bu nedenle yatırımcıların faaliyette bulunmak istedikleri bölgeyi devlet planlarıyla uyumlu şekilde seçmeleri gerekir.

Devlet Kurumu ile Görüşme: Küba’da ticari mülklerin büyük bir kısmı devlete aittir. Bu nedenle yer kiralama işlemleri için çoğunlukla devletle muhatap olunur. Kiralama yapılacak alan için ilgili belediyeye, Ticaret Odası’na veya sektöre özel bakanlığa başvuru yapılması gerekebilir.

Kiralama Sözleşmesi: Kiralanacak mülk için genellikle devlet kurumuyla belirli süreli bir sözleşme yapılır. Sözleşmede mülkün kullanım amacı, kira bedeli, süre, ödeme planı, yenileme koşulları gibi detaylar yer alır. Bu sözleşme noterde tasdik edilir.

Mülkün Hazırlanması ve Lisans Alımı: Kiralanan alanın ticari faaliyete uygun hâle getirilmesi için gerekli tadilatlar yapılabilir. Bu süreçte belediyeden çalışma ruhsatı ve ilgili bakanlıklardan faaliyet lisansı alınması gerekir.

Kira Bedelleri ve Ödeme Şekli: Kira bedelleri genellikle CUP (Küba pesosu) üzerinden belirlenir, ancak dövizle ödeme yapılacaksa Merkez Bankası’ndan özel izin gerekebilir. Bazı bölgelerde, özellikle yabancı yatırımlar için belirlenmiş ticari alanlarda kira bedelleri dövizle de tahsil edilebilmektedir.

Dikkat Edilmesi Gerekenler

Mülkün aidiyeti mutlaka devlet kayıtlarıyla doğrulanmalıdır.

Kiralanacak yerin sektörel faaliyet iznine uygun olup olmadığı kontrol edilmelidir.

Sözleşmede yer alan “erken tahliye”, “yenileme hakkı” gibi maddeler dikkatle incelenmelidir.

Kira sözleşmesine rağmen faaliyete geçebilmek için ilgili kurumlardan işyeri açma ruhsatı alınması şarttır.

Küba’da İşletme İçin En Uygun Bölgeler

Küba’nın bölgesel yapısı ve ekonomik faaliyet dağılımı, şirketler için bazı şehir ve alanları daha cazip hâle getirir. Yer seçimi, hedef sektör, ulaşım, altyapı ve hedef kitleye göre stratejik olarak yapılmalıdır.

Havana (La Habana)

Avantajları: Başkent Havana, ülkenin en büyük ekonomik merkezidir. Tüm diplomatik temsilcilikler, devlet kurumları ve ticari merkezlerin çoğu burada yer alır. Turizm, hizmet, ithalat-ihracat ve ofis bazlı işlerde faaliyet göstermek için en uygun şehirdir.

Sektörel Uygunluk: Finans, medya, hukuk, danışmanlık, yüksek profilli hizmetler

Dezavantajları: Kira bedelleri yüksek, bürokratik süreçler daha yoğun olabilir

Mariel Özel Kalkınma Bölgesi (ZED Mariel)

Avantajları: Yabancı yatırımlar için özel olarak tasarlanmış bir bölgedir. Modern altyapısı, limana erişimi ve vergi teşvikleri ile dikkat çeker. Mariel Limanı, ticari lojistik açısından stratejik bir konumdadır.

Sektörel Uygunluk: Lojistik, üretim, dağıtım, endüstriyel yatırımlar

Dezavantajları: Sosyal altyapı zayıf, konaklama ve hizmetler sınırlı

Varadero

Avantajları: Küba’nın en önemli turistik merkezidir. Turizm yatırımları için yüksek potansiyele sahiptir. Otel, restoran, eğlence ve perakende sektörleri için uygundur.

Sektörel Uygunluk: Turizm, otelcilik, yeme-içme hizmetleri

Dezavantajları: Mevsimsel gelir dalgalanması, yatırım rekabeti yüksek

Santiago de Cuba

Avantajları: Kültürel zenginlikleri ve büyük nüfusu ile önemli bir ekonomik merkezdir. Doğu Küba’daki ticari faaliyetler için üs görevi görebilir.

Sektörel Uygunluk: Gıda üretimi, yerel ticaret, kültürel turizm

Dezavantajları: Altyapı batıya göre daha zayıf

Cienfuegos ve Camagüey

Avantajları: Orta ve küçük ölçekli yatırımlar için uygun, rekabet düşük, yatırım maliyetleri görece daha ucuz

Sektörel Uygunluk: Tarım, lojistik destek hizmetleri, bölgesel dağıtım

Dezavantajları: Pazar büyüklüğü sınırlı

Yer seçimi yapılırken ayrıca şu kriterler de göz önünde bulundurulmalıdır:

Limanlara ve ulaşım altyapısına yakınlık

Yasal prosedürlerin yönetileceği kurumlara mesafe

Yerel işgücü durumu

Kiralanacak mülkün elektrik, su, internet gibi altyapı ihtiyaçlarını karşılayıp karşılamadığı

Sonuç olarak, Küba’da yer seçimi ve ofis kiralama süreci, sadece fiziksel alan değil, aynı zamanda yasal uyumluluk, sektör avantajı ve yatırım teşvikleri göz önünde bulundurularak yapılmalıdır. Yatırımın niteliğine uygun doğru bölge seçimi, uzun vadede şirketin başarısını doğrudan etkileyecek stratejik bir karardır.

Küba’da Şirket Kurma İçin Yasal ve İdari Gereklilikler

Küba’daki İşletmeler İçin Yasal Düzenlemeler

Küba’da şirket kurmak isteyen yabancı yatırımcılar için uygulanacak yasal çerçeve, hem ülkenin sosyalist yapısından hem de yatırımcının seçtiği şirket türünden büyük ölçüde etkilenir. Küba’daki ticari faaliyetler sıkı bir şekilde devlet kontrolü altında olup, her yatırımcı faaliyetini resmi onaylara ve ilgili mevzuata göre şekillendirmek zorundadır.

Temel Hukuki Çerçeve

Küba’daki şirket faaliyetleri aşağıdaki temel düzenlemeler çerçevesinde yürütülür:

Yabancı Yatırım Yasası (Ley No. 118 de la Inversión Extranjera): 2014 yılında yürürlüğe girmiştir. Bu yasa, yabancı yatırımın teşvik edilmesini, devletle iş birliğini ve yatırımcının haklarının korunmasını amaçlar. Aynı zamanda faaliyet izinleri, sermaye hareketleri, iş gücü kullanımı ve kâr transferleri gibi temel konuları düzenler.

Ticaret Kanunu ve Medeni Kanun: Şirket sözleşmeleri, ortaklık yapıları, borçlar ve alacaklar gibi ticari ilişkileri düzenler.

Çalışma Kanunu (Ley No. 116 – Código de Trabajo): Çalışan hakları, istihdam süreçleri, maaş ve sosyal güvenlik gibi konuları ele alır.

Çevresel Etki Kanunları: Özellikle üretim, enerji ve turizm gibi sektörlerde çevresel etki değerlendirmesi zorunludur.

Gümrük Kanunu ve Vergi Mevzuatı: Şirketlerin ithalat ve ihracat süreçleri ile vergi yükümlülükleri bu yasalarla belirlenir.

Yasal Kimlik ve Ticaret Sicili

Şirketlerin faaliyet gösterebilmesi için Küba Ticaret Siciline (Registro Mercantil) kayıt yaptırması zorunludur. Bu kayıt, şirketin yasal kişiliğe sahip olduğunu ve ticari faaliyet yürütmeye yetkili olduğunu belgeleyen temel kayıttır. Ticaret sicili kaydı olmadan hiçbir şirket resmi iş yapamaz, fatura kesemez veya banka hesabı açamaz.

Devletle Koordinasyon Zorunluluğu

Küba’da devletin tüm ekonomik faaliyetler üzerindeki merkezi rolü, yatırımcıların şu kurumlarla zorunlu iş birliği yapmasını gerektirir:

Ekonomi ve Planlama Bakanlığı (MEP): Tüm yatırımların ilk onay mercii

Yatırım ve Dış Ticaret Merkezi (CIEM): Yatırım süreçlerinde danışmanlık ve yönlendirme sağlar

Sektörel Bakanlıklar: Her sektörde ilgili bakanlık (Turizm, Sanayi, Enerji vb.) proje değerlendirmesinde aktif rol oynar

Göçmenlik ve İşgücü Bakanlıkları: Yabancı personel istihdamı ve çalışma izinleri konusunda yetkilidir

Şirket Sözleşmesi ve İzinler

Küba’da bir şirketin kurulabilmesi için hazırlanması gereken en önemli belge, şirket kuruluş sözleşmesidir (Contrato de Constitución de Empresa). Bu belge, şirketin yasal yapısını, sermaye dağılımını, faaliyet konusunu ve ortaklar arası ilişkiyi düzenler. Özellikle joint venture ve uluslararası ortaklık modellerinde bu sözleşme, devletle yapılan yasal bir anlaşma niteliği taşır.

Şirket Sözleşmesinin Temel Unsurları

Şirketin tam adı ve merkezi

Ortakların kimlik bilgileri ve sermaye payları

Faaliyet konusu ve sektörel kapsam

Yönetim yapısı ve imza yetkileri

Kâr dağıtımı, zararın paylaşımı ve çıkış koşulları

Şirketin süresi ve fesih prosedürleri

Hukuki uyuşmazlıkların çözüm yöntemi

Bu sözleşmenin hazırlanması noter huzurunda yapılır ve devletin ilgili kurumları tarafından onaylanarak resmiyet kazanır.

Faaliyet İzinleri ve Ruhsatlar

Şirketin kuruluşu tek başına faaliyet yürütmesine izin vermez. Aşağıdaki izinlerin alınması zorunludur:

Faaliyet Ruhsatı (Licencia de Actividad): Sektöre göre değişiklik gösteren, şirketin belirli bir alanda hizmet verebilmesi için gereken izin belgesidir.

İşyeri Açma Ruhsatı: Kiralanan yerin ticari faaliyet için kullanılabilir olduğunu belgeleyen belediye onayıdır.

Çevresel Etki Onayı (EIA): Üretim, turizm, madencilik gibi sektörlerde çevresel etkilerin analiz edildiği ve devlet tarafından onaylandığı belgedir.

Gümrük ve İthalat Lisansları: Eğer şirket ithalat veya ihracat yapacaksa, özel izinler alınmalıdır.

Vergi Numarası ve Sosyal Güvenlik Kayıtları: Ticari faaliyete geçmeden önce vergi ve sigorta sistemine kayıt yaptırmak yasal zorunluluktur.

Yetkili Temsilci Ataması

Küba’da kurulan şirketin, yatırımcıyı resmi olarak temsil edecek bir yerel temsilci veya yönetici ataması gerekmektedir. Bu kişi genellikle Küba vatandaşı olur ve resmi evraklarda imza yetkisine sahiptir. Bu durum, işlemlerin devletle hızlı ve uyumlu yürütülmesi açısından önemlidir.

Sözleşme ve İzin Sürecinin Zorlukları

Bürokratik işlemler yavaş ilerleyebilir ve yatırımcının sabırlı olması gerekir

Belgelerin İspanyolcaya çevrilmiş ve noter onaylı olması zorunludur

Başvuru sürecinde sürekli devletle temas hâlinde olmak gerekebilir

Gerekli izinlerin alınması aylar sürebilir; bu nedenle erken planlama yapılmalıdır

Küba’da şirket kurarken yasal ve idari gerekliliklere titizlikle uyulması, hem yatırımın kabul edilmesini hem de sorunsuz işletme sürecini garanti altına alır. Profesyonel bir yerel danışmanlık hizmeti almak, bu süreçlerin hatasız ve daha hızlı yürütülmesi açısından büyük avantaj sağlar.

Küba’da Şirket Kurma 2025 Hakkında Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Ek kaynak: Daha fazla bilgi için

Ternrise Danışmanlarını Keşfedin: Ternrise Küba Danışmanlarını keşfedin!